‘Leen nu geld tegen de allerlaagste rente!’ Ik luister naar de autoradio tijdens een vakantie in de Verenigde Staten. Het reclamespotje is nog niet afgelopen of een nieuw spotje begint: ‘herfinancier nu je schulden en bespaar!’. Je voelt op je klompen aan dat je deze bedrijven beter niet kunt bellen. Maar genoeg mensen zullen uit wanhoop de telefoon pakken en daarmee hun situatie verslechteren. Eigen schuld, dikke bult?
Dat deregulering en verregaande terugtrekking van de overheid tot ellende kunnen leiden, ondervinden we met de huidige schuldencrisis aan den lijve. Waren het niet de banken, die de vrijheid kregen zichzelf te reguleren? Met hun onverantwoordelijke gedrag bleken zij echter niet zo zelfredzaam, dat ze op eigen kracht hun hoofd boven water konden houden.
Ook in de sociale sector is de terugtrekkende beweging van de overheid nu duidelijk zichtbaar. De forse bezuinigingen die de sector treffen, versnellen nog eens het tempo waarin de overheid zich terug trekt. Een snel groeiend aantal taken en verantwoordelijkheden komt bij de burger op zijn bordje te liggen. Termen als zelfredzaamheid, eigen verantwoordelijkheid, zelfsturing en eigen kracht worden daarbij succesvol als smeerolie ingezet.
Natuurlijk, ‘vadertje staat’ kan niet voor al haar burgers zorgen. Maar we dreigen nu door te slaan naar een cultuur waarin ‘the strong doing what they can, the weak suffer what they must’. De samenleving en de politiek zouden voortdurend moeten beseffen dat veel burgers moeite hebben om zichzelf te redden, om verantwoordelijke beslissingen te nemen en om zichzelf aan hun haren uit het moeras te trekken. De overheid is er niet alleen om wegen aan te leggen en ondernemers te faciliteren, maar ook om haar burgers te ondersteunen als dat nodig is. Onderdeel daarvan is dat je burgers tegen zichzelf durft te beschermen, regels opstelt en deze handhaaft. Kiezen we er echter voor steeds meer over te laten aan zelfregulering van marktpartijen en zelfredzaamheid van individuele burgers, dan plukken we daar straks als samenleving de zure vruchten van. En dat is dan onze eigen schuld.
Deze column is verschenen op Zorg + Welzijn. Bekijk het origineel hier.